همهچیز درباره
اختلالهای مربوط به رشد
اختلالهای مربوط به رشد، اصطلاحی برای اشاره به گروهی از بیماریهای روانپزشکی است که از اوایل زندگی آغاز میشوند. این اختلالات میتوانند بخشهای مختلفی مانند یادگیری، زبان و مهارتهای حرکتی را در فرد مبتلا، تحتتأثیر قرار دهند. اختلالات طیف اوتیسم نیز در تعاریف محدودتری مانند ویرایش دهم طبقهبندی بینالمللی آماری بیماریها و مشکلات سلامت مرتبط (ICD)، یافت میشود. با این حال، این تعریفِ رسمی منتشرشده توسط ICD و سازمان بهداشت جهانی (WHO)، اختلال کمتوجهی بیشفعالی را مستثنی میکند. سایر تعاریف گستردهتر شامل اسکیزوفرنی و رفتارهای ضداجتماعی به عنوان اختلالات مربوط به رشد هستند زیرا میتوانند از کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی ادامه یابند.
مشخصات اختلالات تکاملی
یکی از مهمترین مشخصههای اختلالات تکاملی، وجود آنها از اوایل زندگی است. با درمان و مدیریت صحیح، کودک میتواند از پسِ بیماری و علائم آن برآید. اختلالات تکاملی میتوانند مهارتهای زندگی را که با پیشروی از کودکی به بزرگسالی میتوانند ظهور یابند، مختل کنند.
مطالعات نشان میدهد که پسرها بیشتر از دختران با اختلالات تکاملی مواجه میشوند که این مسئله به تأثیر ژنتیک در چگونگیِ ابتلای کودکان به این بیماریها اشاره میکند. بیشتر اختلالات تکاملی، زمانی که کودک به سن مدرسه میرسد، مشخص میشوند؛ هنگامی که اولیا یا معلم متوجه میشوند که کودک از همسنوسالان خود عقب ماندهاست. اکثرِ اختلالات تکاملی در کودکانِ زیر ۹ سال تشخیص داده میشود. برخی والدین، زمانی که کودک قادر به صحبت کردن در سن مناسب نباشد یا دایره لغات کمی در مقایسه با همسنوسالان خود داشته باشد، به وجودِ این اختلالات مشکوک میشوند.
انواع اختلالات تکاملی
- اختلالات ارتباطی
همانطور که قبلاً اشاره شد، این نوع از اختلالات تکاملی قابلتوجهتر هستند. بهخصوص اختلالات ارتباطی، تواناییها و ظرفیت ارتباطی فرد را تحتتأثیر قرار میدهد. ارتباطات، یکی از جنبههای مهم در معنا بخشیدن به زندگی هستند و در اثر آن، کودکانِ مبتلا به این نوع اختلال در سایر جنبههای زندگی خود نیز دچار اختلال و تأخیر میشوند. اختلالات ارتباطی شامل اختلال زبانی-بیانی مخلوط (Mixed receptive-expressive language disorder)، اختلال زبانی، اختلال فنولوژیک (پردازش واجی) و لکنت زبان است.
- اختلال در یادگیری و ناتوانیها
این گروه از اختلالات تکاملی، تواناییهای یادگیری و عملکرد تحصیلی کودک را تحتتأثیر قرار داده و توسط متخصصان تشخیص داده میشوند. رایجترین آنها شامل خوانشپریشی یا Dyslexia (مشکل در خواندن)، اختلال یادگیری ریاضی (Dyscalculia)، و اختلال نوشتن (Dysgraphia) است. معمولاً افرادی که از چنین شرایطی رنج میبرند، در انجام برخی وظایف خاص یا استفاده از روشهای معمول یادگیری به مشکل برمیخورند.
- اختلال طیف اوتیسم
نوعی اختلال عصبی تکاملی است. افرادی که از اختلال طیف اوتیسم رنج میبرند ممکن است، در ارتباط با دیگران، درک و بیان ارتباطات کلامی و غیرکلامی به مشکل برخورده و رفتارهای تکراری و محدود داشتهباشند. این نوع اختلال تکاملی در دو سال اول زندگی کودک ظاهر میشود.
- اختلال کمتوجهی و بیشفعالی
به عنوان ADHD نیز شناخته میشود. این بیماری بر عملکرد اجرایی مانند کنترل بر روی توجه و رفتارهای بازدارنده تأثیر میگذارد. اختلال کمتوجهی-بیشفعالی معمولاً در تعریف محدودتر اختلالات تکاملی گنجانده نشدهاست اما میتواند رشد کودک را به شدت محدود کند.
اختلالات تکاملی در ابتدا با نمایان شدنِ علائم اختلالات ارتباطی کودک بروز مییابند. این کودکان اوقات سختی را در درک کردن سادهترین جملات، جهتها و یا حتی نام بردن اسم اشیاء خواهند داشت. با این که آنها قادر به صحبت کردن در سن مدرسه هستند، ولی کودکان مبتلا به اختلالات ارتباطی همچنان با علائمی مثل سختی در فهمیدن و توضیح دادن مواجه هستند. با رشد بیشترِ این کودکان، در درک مطلب و توضیح ایدههای انتزاعی به مشکل برمیخورد. همچنان، این علائم در مدرسه کاملاً قابلتشخیص هستند. در مدرسه، انواع جنبههای مختلف اختلال یادگیری، مانع پیشرفت کودکان در زمینههای خاص میشود.
انواع اختلالات رشدی
ممکن است برخی از افراد یک یا چند اختلال تکاملی را با هم داشتهباشند.
اختلال کمتوجهی بیشفعالی
اختلال طیف اوتیسم
ناتوانیهای یادگیری
از دست دادن شنوایی
فلج مغزی
ناتوانیهای ذهنی
اختلال بینایی
علت بیماری اختلالات رشدی
تحقیقات در مورد اختلالات تکاملی منجر به ارائهی نظریههای مختلف در مورد علت بیماری شدهاست. برخی از نظریهها میگویند محیطی که کودک در آن رشد کردهاست، نقش حیاتی دارد. همچنین، نظریههایی وجود دارد که معتقدند ناهنجاریها یا بیوشیمیِ داخل مغز، از قبل توسط ژنتیک تعیینشده است.
رشد در انسان، تحتتأثیر ساختار ژنتیکی و محیط هر فرد است. برخی نظریهها در مورد اختلالات رشدی بر این باورند که هم ژنتیک و هم محیط در رشد طبیعی و غیرطبیعی کودک نقش دارند. همچنین برخی محققان معتقدند که استرس و ترومایی که هر فرد در طول کودکی تجربه میکند، شامل عواملی است که میتواند سبب اختلال در تواناییهای مختلف کودک شود. در همین حال، دیگر نظریهها بیان میکنند که حتی یک وضعیت استرسزای جزئی، میتواند سبب ایجاد اختلال در رشد عاطفی، اجتماعی و رفتاری شود.
علائم کلیدی
علائم مختلفی در ارتباط با اختلالات تکاملی بر اساس تواناییهای هر فرد وجود دارد. برای مثال فرد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دچار اختلال در ارتباط و مهارتهای اجتماعی است. درعین حال مبتلایان به ناتوانی و اختلال در یادگیری در عملکردهای تحصیلی مانند خواندن، نوشتن یا درک و حل مسائل ریاضی مشکل قابلتوجهی دارند. علائم اختلال کمتوجهی-بیشفعالی شامل بیشفعالی، ناتوانی در تمرکز، تکانشگری و روابط بین فردی ضعیف است.
در بیماری دیابت نوع ۲، بدن قادر به استفادهی صحیح از انسولین نیست یا انسولین را به مقدار کافی تولید نمیکند.
سیستم ایمنی افرادی که به شیر حساسیت دارند بهطور طبیعی به پروتئین موجود در شیر واکنش نشان میدهد.
اختلالات تیروئید
اختلالات تیروئیدی موجب تولید خیلی کم و یا خیلی زیاد هورمونها، و کم و زیادن شدن سرعت متابولیسم میشوند.
زمان مراجعه به پزشک و درمان
کودکانی که از اختلالات تکاملی رنج میبرند یا علائم ذکرشده در بالا را نشان میدهند، باید نزد روانپزشک یا متخصص اطفال مراجعه کنند. پزشکان در تشخیص، درمان و مدیریت اختلالات تکاملی که کودکان مبتلا میشوند، تخصص دارند. آنها پس از تشخیص میتوانند در مورد بهترین درمان و روشهای مدیریتی برای کمک به کودکان جهت کنار آمدن با علائم و در حد امکان راهکار ارائه دهند.
روشهای مدیریت میتواند شامل تغییر در برنامهی تحصیلی یا دستورالعملها باشد. روشهای آموزشی خاص به این کودکان کمک خواهد کرد تا با سرعت ویژهی خود، مطالب را یاد بگیرند. ممکن است پیشنهاد شود که کودک در مدرسهی خاصی ثبتنام کند، مدرسهای که معلمان و مدیران برای آماده کردن درسها و کنترل کلاس به شیوهای که برای مشکل یادگیری کودک مفید است، آموزش دیدهاند.
drmahsataheri
دکتر مهسا طاهری
متخصص بیماریهای کودکان و نوزادان
🕰ساعتهای حضور
شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۶ الی ۲۰
...
آشنایی با دکتر مهسا طاهری
دکتر طاهری، فارغالتحصیل رشته پزشکی از دانشگاه علومپزشکی ارومیه و دوره تخصصی بیماریهای کودکان و نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تبریز است و از سال 1384، در شهرهای مختلف آذربایجانغربی، فعالیت پزشکی داشته است.
از سال 1397 در ارومیه و در کنار ویزیت بیماران در مطب شخصی، در بیمارستانها و کلینیکهای تخصصی کودکان و نوزادان ارومیه، مشغول طبابت شده و در این مدت، پذیرای هزاران بیمار بوده است.