همه‌چیز درباره

اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم، نوعی بیماری عصبی تکاملی است، به‌طوری‌که رشد و رفتار کودک را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. تعداد کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم از دهه 80 میلادی در حال افزایش است. پزشکان و خانواده‌ها تا حدودی قادر به تشخیص اوتیسم هستند.

دیابت نوع یک

دیابت نوع ۱‌ نوعی بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های تولیدکننده‌ی انسولین حمله می‌کند.

دیابت نوع دو

در بیماری دیابت نوع ۲، بدن قادر به استفاده‌ی صحیح از انسولین نیست، یا انسولین را به مقدار کافی تولید نمی‌کند.

کم‌‌کاری تیروئید مادرزادی

کم‌کاری مادرزادی تیروئید به دلیل ناتوانی رشد غده تیروئید رخ می‌دهد و از بدو تولد کودک وجود دارد.

اختلال طیف اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم چیست؟

اختلال طیف اوتیسم که به عنوان ASD نیز شناخته می‌شود، اختلال پیچیده‌ای از رشد مغز است که در پسران تقریباً چهار برابر بیشتر از دختران اتفاق می‌افتد. ممکن است هر کودک به‌طور متفاوتی تحت‌تأثیر قرار بگیرد ولی تقریباً همه‌ی آنها این علائم را تجربه می‌کنند:

مشکل در ارتباطات

رفتار‌های تکراری و محدود

مشکل تعاملات اجتماعی

علاقه‌های غیر‌معمول

علت اختلال طیف اوتیسم

علت اختلال طیف اوتیسم

برخلاف تلاش‌های فراوان، علت اصلی اختلال طیف اوتیسم ناشناخته است. علل در کودکان مختلف، متفاوت است. محققان عوامل خطر خاصی را شناسایی کرده‌اند مانند داشتن خواهر یا برادر مبتلا به اختلال طیف اوتیسم. ولی بیشترِ کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم، این عوامل را ندارند.

بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند علت هر چه که باشد، سبب تغییر در ساماندهی ارتباطات مغز می‌شود. بیشتر دانشمندان موافق هستند که ژنتیک در اختلال طیف اوتیسم نقش دارد. هر چند ژن‌ها و تغییرات کروموزومی مختلف با اختلال طیف اوتیسم مرتبط هستند ولی بیشتر علت‌های ژنتیکی همچنان ناشناخته هستند. برخی از این تغییرات DNA ممکن است از والدین به ارث برسند درحالی‌که دیگر تغییرات فقط در کودکان اتفاق می‌افتد. گاهی عفونت یا آسیب قبل از تولد یا وضعیت پزشکی ممکن است در اختلال طیف اوتیسم نقش داشته باشد.

در‌حالی‌که گفته می‌شود برخی واکسن‌ها می‌تواند سبب اختلال طیف اوتیسم شود، مطالعات متعدد نشان داده است که واکسن، ارتباطی با اوتیسم ندارد.

علائم و عوامل اختلال طیف اوتیسم

علائم و عوامل اختلال طیف اوتیسم

اختلال طیف اوتیسم هر کودک را بطور متفاوت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. غیرممکن است که به راحتی بتوان گفت کودکی در سطح پایین طیف اوتیسم و کودکی دیگر در سطح بالای طیف اوتیسم است. در عوض، هر کودک استعدادها و چالش‌های گوناگونی را خواهد داشت. هرچند علائم اوتیسم از نظر شدت متفاوت است. رفتارهای اصلی که اختلال طیف اوتیسم را توصیف می‌کند، شامل موارد زیر است:

علائم اصلی اختلال طیف اوتیسم به روش‌های مختلف نشان داده می‌شود. برخی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم غیرکلامی هستند، ولی می‌توانند ارتباط برقرار کردن به دیگر روش‌ها را یاد بگیرند. برخی در صحبت کردن خوب هستند اما در استفاده از زبان‌های دیگر برای برقراری ارتباط با دیگران خوب نیستند. برخی رفتارهای غیرطبیعی دارند، برخی نه. برخی اختلالات شدید شناختی دارند و بعضی بسیار باهوش هستند. بعضی از کودکان آسانگیر هستند در حالی که برخی دیگر به راحتی کلافه می‌شوند و ممکن است تهاجمی رفتار کنند یا به خودشان آسیب بزنند.

در برخی از کودکان، به خصوص در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم که علائم در آنها کمتر دیده می‌شود، ممکن است علائم تا دوران راهنمایی، نوجوانی یا جوانی تا زمانی که نیازهای اجتماعی افزایش یابند، ظاهر نشوند.

معمولاً این علائم در سال‌های اول زندگی اتفاق می‌افتد. ممکن است تفاو‌ت‌های جزئی را قبل از تولد یک‌سالگی کودک متوجه شوید؛ مثلا برقرار نکردنِ ارتباط چشمی، استفاده نکردن از زبان بدن، و یا پاسخ ندادن به صداها می‌تواند از علائم زودرس اوتیسم باشد. گاهی کودک در ابتدا به‌طور عادی رشد می‌کند ولی بعدها در حدود ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، مهارت‌های جدید بدست نمی‌آورد و یا حتی شروع به از دست دادن مهارت‌هایش می‌کند.

تشخیص و درمان

تشخیص و درمان

در حال حاضر تست آزمایشگاهی مشخصی برای اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، هرچند تحقیقات به دنبال نشانگرهای زیستی شامل آزمایش‌های ژنتیکی و آزمایش‌های عکسبرداری از مغز (متفاوت از نوار مغزی EEG) هستند. برنامه‌ی تحقیقاتی اوتیسم به دنبال نشانگرهای زیستی در کودکان ۶ماهه است.

در حال حاضر، اختلال طیف اوتیسم بر اساس علائم و رفتار کودک تشخیص داده می‌شود. معمولاً پزشک مراقبت‌های اولیه اطفال، ارزیابی توسط متخصص را پیشنهاد می‌دهد.

ارزیابی اختلال طیف اوتیسم (ASD)

تخمین‌ها بسیار گسترده است ولی آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا در سال ۲۰۱۶ اعلام کرده است که از هر ۵۴ کودک، یک نفر به اختلال طیف اوتیسم مبتلاست. با توجه به آزمایش‌های مختلف با روش‌های گوناگون و تفسیرهای متفاوت، اطلاع از ارقام واقعی سخت است. اختلال طیف اوتیسم، کودک را با درجات مختلف تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. یک ارزیابی دقیق توسط متخصصان رشد و رفتار کودک می‌تواند در شناسایی نقاط قوتی که در یادگیری کودک و استعدادهایی که ممکن است نیاز باشد تا بیشتر روی آن کار شود، کمک کند چرا که تغییر رفتار کودک با تغییر سن وی اهمیت دارد.

در گذشته، اختلال طیف اوتیسم به عنوان چندین اختلال جدا شناخته می‌شد، مانند اختلال در‌خود‌ماندگی، اختلال نافذ رشد (متفاوت از اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده) و اختلال سندروم آسپرگر (Asperger’s disorder).

درمان‌های رفتاری اختلال طیف اوتیسم

اگر به‌تازگی تشخیص داده شده‌است که کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم است ممکن است احساس کنید وارد یک پیچ‌و‌خم شده‌اید. به عنوان والدین کودک، لازم است برای یافتن بهترین روش‌های درمانی در برقراری ارتباط، داشتن تعاملات پر‌مفهوم با دیگران، و توسعه مهارت‌های مورد نیاز کودک تلاش کنید.

انواع درمان‌های رفتاری فشرده می‌تواند به کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم کمک کند تا مهارت‌های زبانی، اجتماعی و استعدادی را بسازد.

روش‌های درمانی و راهبردهای آموزشی خاصی که نیازهای کودک را هنگام بازی با نقاط قوت او برطرف می کند، توصیه می‌شود؛ برای مثال، بعضی کودکان یادگیرندگان بصریِ قوی هستند. ممکن است چیزی را که به زبان بیان می‌کنید متوجه نشوند ولی می‌توانند فوراً یک ایده جدید را از روی عکس درک کنند. ممکن است بعضی از کودکان نتوانند صحبت یا ارتباط چشمی خوبی برقرار کنند ولی می‌توانند درخواست‌ها و توضیحات گفتاری را درک کنند.

در هر صورت، متخصصان موافقند که درمان باید هرچه زودتر شروع شده، فشرده و ساختار‌مند و یک‌به‌یک یا در گروه‌های کوچک انجام شود. همین‌طور باید شامل فعالیت خانواده باشد.

اغلب کودکان چندین درمان متفاوت را دریافت می‌کنند. تأثیرگذاری هر درمان باید به‌صورت مکرر ارزیابی شود تا اگر نیاز به تغییر باشد اِعمال شود.

چگونه بفهمیم کودک‌مان مبتلا به اوتیسم است؟

چگونه بفهمیم کودک‌مان مبتلا به اوتیسم است؟

علائمی که باید والدین کودک به آن دقت کنند شامل موارد زیر است:

مشکل در تعامل و ارتباط با دیگران
مشکل در صحبت کردن یا کلاً صحبت نکردن
مشکل در بیان احساسات
ناتوانی در درک احساسات دیگران
بی‌علاقه بودن نسبت به ارتباط جسمی با دیگران
گوشه‌گیر شدن یا ترجیح انجام کار‌ها به تنهایی
مشکل در دوست پیدا کردن
دوری از ارتباط چشمی
استفاده نکردن از زبان بدن مانند اشاره کردن
تکرار کلمات یا جملات (Echolalia)

مشکل در درک ظرافت زبان‌ها مانند طعنه یا لطیفه
حرکات تکراری مانند تکان دادن یا لرزاندن دست‌ها
کار‌های غیر‌طبیعی مکرر یا شیوه‌های مختلف بازی با اسباب‌بازی‌ها
ترجیح به انجام منظم کار‌ها و مضطرب شدن در صورت شکستن این نظم
منطقه‌ی مورد علاقه که توجه زیادی به این منطقه می‌کنند
مشغول بودن با چراغ‌ها یا اشیاء متحرک
با گوشه چشم به چیزها نگاه کردن
تنفر از انواع تحریکات حسی مانند صداهای زیاد
تمایل شدید به ورودی‌های حسی مانند فشار زیاد بر روی صورت

مهم است به یاد داشته باشید که کودک در حال رشد هم علائم بالا را نشان می‌دهد، مانند تکان دادن بازوها هنگامی که هیجان‌زده هستند. در کودکان مبتلا به اوتیسم، این رفتارها بارزتر و پر‌تکرارتر هستند و تمایل دارند سد راه کارهای دیگر شوند. گاهی اختلال‌های عصبی-تکاملی مانند زبان یا اختلال شناختی، علائمی شبیه اختلال طیف اوتیسم دارند.

drmahsataheri

آشنایی با دکتر مهسا طاهری

آشنایی با دکتر مهسا طاهری

دکتر طاهری، فارغ‌التحصیل رشته پزشکی از دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه و دوره تخصصی بیماری‌های کودکان و نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تبریز است و از سال 1384، در شهرهای مختلف آذربایجان‌غربی، فعالیت پزشکی داشته است.

از سال 1397 در ارومیه و در کنار ویزیت بیماران در مطب شخصی، در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی کودکان و نوزادان ارومیه، مشغول طبابت شده و در این مدت، پذیرای هزاران بیمار بوده است.