همه‌چیز درباره

کجی گردن

برخلاف بیشتر بیماری‌ها که در داخل بدن، بی‌صدا رشد می کنند، کجی گردن به‌راحتی از بیرون دیده می‌شود. هنگامی که سر کودک به طور مداوم به یک سمت خم می‌شود به راحتی می‌توان متوجه آن شد.

سردرد

سر‌درد علل مختلفی دارد، کودک بسته به نوع سر‌درد درجات مختلفی از علائم و شدت سر‌درد را تجربه می‌کند.

اسهال

اسهال یا مدفوع آبکی در کودکان، معمولا در طی چند روز خود‌به‌خود از بین می‌رود ولی در صورت تداوم نیازمند بررسی است.

رفلاکس معده

رفلاکس معده هنگامی اتفاق میافتد که محتویات معده به مری بازگردد. روش غذا دادن به کودک، بر رفلاکس تأثیر دارد.

انواع کجی گردن

انواع کجی گردن

به‌طور کلی، کجی گردن به عنوان بیماری مادرزادی (در زمان تولد) یا اکتسابی (که بعداً در نوزادی یا کودکی اتفاق می‌افتد) رده‌بندی می‌شود. رایج‌ترین نوع کجی گردن، مادرزادی است. با این که کودکان با این بیماری متولد می‌شوند ولی ممکن است والدین تا چندهفتگی نوزاد و تا زمانی که کودک شروع به کنترل حرکات سر کند، متوجه آن نشوند.

کجی گردن مادرزادی

کجی گردن مادرزادی به خوبی به فیزیوتراپی پاسخ می‌دهد به‌خصوص اگر زود شروع شود. کجی گردن گاهی با سندرم سر صاف (Plagiocephaly) همراه است، بیماری رایج و قابل‌درمان که در شکل سر و صورت ناهماهنگی وجود دارد. سندرم سر صاف به علت نیرویی که گرانش به‌طور غیر‌یکنواخت بر سر کج کودک وارد می‌کند، سبب ظاهر صاف در یک طرف جمجمه یا صورت می‌شود.

کجی گردن اکتسابی

کجی گردن اکتسابی در ۴ تا ۶ ماهگی یا بعد‌ها اتفاق می‌افتد. ممکن است سریع یا آهسته اتفاق بیافتد. برخلاف کجی گردن مادرزادی، در کجی گردن اکتسابی، ناهماهنگی صورت وجود ندارد.
کجی گردن اکتسابی می‌تواند بی‌خطر باشد یعنی مشکل جدی نباشد یا نشانه‌ای از یک مسئله‌ی جدی سلامتی باشد. از آنجا که علل بیماری می‌تواند متفاوت باشد، عمل کردن سریع برای درمان و دریافت مراقبت‌های صحیح بسیار مورد اهمیت است.

توجه: کجی گردن اطفال متفاوت از کجی گردن اسپاسمودیک (Spasmodic torticollis) است که بزرگسالان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

علت کجی گردن چیست؟

علت کجی گردن چیست؟

علت کجی گردن مادرزادی

در مورد چرایی انقباض ماهیچه‌ی SCM علل متداول کمی وجود دارد و سبب خم شدن سر کودک به یک سمت می‌شود:

شکل قرار گرفتن کودک در رحم قبل از تولد
رشد غیرطبیعی ماهیچه‌ی SCM
آسیب یا ضربه به ماهیچه در طی تولد

علت کجی گردن اکتسابی

برای کودکانی که مبتلا به کجی گردن اکتسابی هستند علل آن بسیار زیاد بوده و شدت آن از خفیف (جدی نیست) تا شدید متغیر است. برخی علل کجی گردن اکتسابی شامل موارد زیر است:

عفونت خفیف (معمولاً ویروسی)
آسیب خفیف به سر و گردن
رفلاکس معده به مری (gastroesophageal reflux)
عفونت‌های تنفسی و بافت نرم گردن
ناهنجاری‌ها در ستون فقرات مانند نیمه دررفتگی آتلانتو آکسیال (atlantoaxial subluxation)
مشکلات بصری (ocular torticollis)
واکنش‌های غیرطبیعی به داروهای خاص (dystonic reaction)
اسپاسموس نوتانس (spasmus nutans) ( معمولاً بیماری بی‌خطری است که سبب حرکت سر همراه با حرکات کنترل نشده چشم می‌شود.)
سندروم ساندیفر (Sandifer syndrome) (حالتی نادر که رفلاکس معده با اسپاسم گردن همراه است).

علت کجی گردن مادرزادی بر اثر بیماری‌ها

در موارد بسیار کمتر رایج، کجی گردن مادرزادی ممکن است به عنوان علائم بیماری‌های زیر باشد:

ناهنجاری مادرزادی در استخوان‌های فوقانی ستون فقرات همراه با نیمه در رفتگی (چرخش غیرطیعی) در استخوان‌ها مهره‌های C1 و C2 ستون فقرات (بخشی از ستون فقرات که گردن را در بر میگیرد)
ناهنجاری مادرزادی در استخوان‌های فوقانی ستون فقرات که همراه است با دیگر ناهنجاری‌های اسکلتی مادرزادی
گردن کوتاه شده
اندامهای کوتاه (دست‌ها و پاها)
کوتولگی
پرده‌ی گردنی (webbed neck)
سندرم کلیپل فایل (Klippel-Feil syndrome)، نقص مادرزادی نادر که موجب اتصال بعضی از مهره‌های گردن به هم می‌شود
آکندروپلازی (achondroplasia)، اختلال در رشد استخوان
ماتیپل اپیفیزیال دیسپلازیا (multiple epiphyseal dysplasia) ، بیماری که رشد استخوان و غضروف در استخوان‌های دراز پاها و بازوها را تحت‌تاثیر قرار میدهد.
سندرم مورکیو (Morquio syndrome) بیماری ارثی متابولیکی که بدن را از تجزیهی مولکول‌های قند جلوگیری می‌کند

به علت این که انواع مختلف کجی گردن وجود دارد، اطلاع از علت اصلی آن، برای دریافت مراقبت و درمان صحیح کودکان در کوتاه‌ترین زمان، مهم است.

برای کودکان مبتلا به کجی گردن، رایج‌ترین شکل کجی گردن اطفال، ماهیچه‌ی جناغی ترقوه‌های پستانکی (SCM) کوتاه و منقبض می‌شود. ماهیچه‌ی SCM در امتداد گردن چگونگی حرکت سر را کنترل می‌کند؛ چپ و راست، بالا و پایین.

علائم کجی گردن چیست؟

علائم کجی گردن چیست؟

کجی گردن مادرزادی

دامنه‌ی حرکتی سر و گردن کودک محدود است.
هنگامی که چانه به یک سمت خم می‌شود، سر به سمت دیگر خم می‌شود.
گاهی اوقات توده‌ای به اندازه‌ی نخود (تومور کاذب) در ماهیچه‌ی جناغی ترقوه‌ای پستانکی (Sternocleidomastoid muscle) یافت می‌شود.
ناهماهنگی‌های بین سر و صورت، نشان دهنده‌ی سندرم سر صاف است.
مشکلات عضلانی-اسکلتی مانند دیسپلازی مفصل لگنی-رانی (Hip dysplasia) گاهی اوقات وجود دارد.

کجی گردن اکتسابی

دامنه‌ی حرکتی سر و گردن محدود است.
سر در‌حالی‌که چانه به یک سمت خم می‌شود به سمتی دیگر کج می‌شود.
بیماری که دیستونی تشنجی خوش‌خیم (Benign paroxysmal torticollis) نام دارد ممکن است حملات مکرر داشته باشد. این حملات، اغلب با علائم دیگری مثل استفراغ، خستگی و خواب آلودگی همراه هستند.
علائم اضافی با توجه به علت کجی گردن، متفاوت است.

برخلاف بیشتر بیماری‌ها که در داخل بدن، بی‌صدا رشد می کنند، کجی گردن به‌راحتی از بیرون دیده می‌شود. هنگامی که سر کودک به طور مداوم به یک سمت خم می‌شود به راحتی می‌توان متوجه آن شد.

چگونه کجی گردن تشخیص داده می‌شود؟

چگونه کجی گردن تشخیص داده می‌شود؟

سابقه ی پزشکی

پزشک، سؤال‌هایی را برای تشخیص نوع کجی گردن کودک خواهد پرسید. سؤال‌ها شامل موارد زیر هستند:

کودک چند ساله است؟
چه زمانی کجی گردن بروز داد؟
آیا کجی گردن یک آن اتفاق افتاد یا به تدریج؟
آیا ضربه‌ای به سر یا گردن وارد شدهاست؟
آیا کودک تب دارد؟
آیا کودک عفونت دارد؟
آیا جراحی در سر یا گردن کودک صورت گرفته است؟
آیا متوجه علائم دیگری شده‌اید؟
آیا کودک در معرض برخی داروها و قرص ها قرار گرفته است؟

معاینه ی فیزیکی

پزشک، آزمایش جامع فیزیکی و عصبی برای تشخیص نوع کجی گردن انجام می‌دهد. این آزمایش شامل:

بررسی محدوده‌ی حرکت سر و گردن
لمس (آزمایش با لمس کردن) ماهیچه‌ی SCM گردن، جهت بررسی وجود توده‌ی کوچک یا تومور کاذب که از هر سه مورد در یک مورد از مبتلایان به کجی گردن مادرزادی مشاهده می‌شود.
به دنبال وجود یا عدم‌وجود ناهماهنگی و ناهمسانی در سر و گردن، جهت بررسی بیماری که سندروم سر صاف نام دارد.
بررسی لگن کودک و چگونگی چرخش او، به این علت که شانس دیسپلازی مفصل ران در کودکان مبتلا به کجی گردن مادرزادی کمی بیشتر از سایر کودکان است.

همچنین ممکن است دکتر تصویربرداری‌های دیگری مانند، سونوگرافی برای بررسی ناهنجاری‌های خاص در ستون فقرات را پیشنهاد دهد که می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی ولی نادر سلامتی باشد.

معمولاً پزشکان سابقه‌ی کامل پزشکی کودک را فراهم کرده و معاینه‌های فیزیکی جامع انجام می‌دهند. زمانی که اعتقاد بر این است که کودک مبتلا به کجی گردن همراه با ناهنجاری‌های اسکلتی زمین‌های است، تصویربرداری اشعه‌ی ایکس، ام‌آر‌آی (MRI) برای تأیید تشخیص لازم است.

درمان کجی گردن مادرزادی

درمان کجی گردن مادرزادی

زمانی که پزشک کجی گردن مادرزادی را در کودک تشخیص داد، برنامه‌ی فیزیوتراپی بر اساس درازی و کوتاهی ماهیچه‌ی SCM تعیین و شروع خواهد‌شد.

برنامه‌های فیزیوتراپی شامل فعالیت‌های خاصی است که در خانه و حتی زمانی که پوشک بچه را تعویض می‌کنید، نیز می‌توانید با برنامه آنها را انجام بدهید. علاوه‌بر این، شما یاد خواهید گرفت که چگونه کودک خود را نگه داشته و محیط اطرافش را برای تشویق او برای چرخاندن سر و اتساع ماهیچه‌ی SCM تنظیم کنید.

ممکن است فیزیوتراپیست، پیشنهادِ استفاده از وسیله‌ای ساده به نام TOT collar را بدهد. TOT یک قطعه‌ی کوچک از لوله‌ی پلاستیکی است که در دور گردن کودک قرار می‌گیرد. این نوع گردن‌بند برای کمک به صافی و تقویت گردن کودکان طراحی شده است. فیزیوتراپیست، طریقه‌ی ‌استفاده‌ی صحیح از TOT را آموزش خواهد داد.

همچنین، با بررسی نیازهای کودکانی که مبتلا به کجی گردن همراه با ناهماهنگی‌های بین سر و گردن هستند مشخص شده است که این کودکان معمولاً پاسخ خوبی به روش‌های درمانی غیر‌جراحی و کم‌تهاجمی‌تر می‌دهند. مانند:

گاهی برای اصلاح کوتاهی ماهیچه‌ی SCM در کجی گردن و یا هر مشکلی در عدم‌تقارن در سندروم سر صاف، به روش‌های دیگری مثل جراحی نیاز است.

درمان کجی گردن اکتسابی

درمان کجی گردن اکتسابی

برنامه‌ی درمان کودک طبق علت کجی گردن خواهد بود. برخی درمان‌های رایج شامل:

drmahsataheri

آشنایی با دکتر مهسا طاهری

آشنایی با دکتر مهسا طاهری

دکتر طاهری، فارغ‌التحصیل رشته پزشکی از دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه و دوره تخصصی بیماری‌های کودکان و نوزادان دانشگاه علوم پزشکی تبریز است و از سال 1384، در شهرهای مختلف آذربایجان‌غربی، فعالیت پزشکی داشته است.

از سال 1397 در ارومیه و در کنار ویزیت بیماران در مطب شخصی، در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی کودکان و نوزادان ارومیه، مشغول طبابت شده و در این مدت، پذیرای هزاران بیمار بوده است.